Tại ngôi nhà gỗ truyền thống của người Cơ Tu ở thôn Pa Ooi (xã La Êê, huyện Nam Giang), già Ghêm tiếp chúng tôi với vẻ mến khách. Đã bước qua tuổi 83 nhưng chất giọng vẫn khỏe khoắn và trầm ấm, ông kể về những ngày kháng chiến chống kẻ thù xâm lược của đồng bào các dân tộc anh em ở đây. Trong cuộc kháng chiến chống Pháp, khi đó mới hơn 15 tuổi, chàng trai Zơ Râm Ghêm đã trở thành Chỉ huy trưởng dân quân của xã La Êê, tập hợp thanh niên các thôn, bản làm công tác dân vận, hướng dẫn bà con cách che giấu cán bộ, bảo mật liên lạc và cất giữ tài liệu. Năm 1957, Zơ Râm Ghêm làm Khu đội trưởng Khu 7, lãnh đạo dân quân các huyện biên giới Hiên, Giằng (Nam Giang và Đông Giang, Tây Giang ngày nay) và phối hợp với lực lượng dân quân của nước bạn Lào trực tiếp cầm súng chiến đấu với nhiều trận đánh oanh liệt. Giai đoạn từ năm 1963 - 1969, khu đội do ông Ghêm làm chỉ huy đã bắn rơi máy bay Mỹ ở vùng biên giới. Ông đã bắn trúng một chiếc máy bay, được tặng danh hiệu “Dũng sĩ diệt Mỹ”.
Già làng Zơ Râm Ghêm (ảnh: phóng sự Nam Giang Đất và Người)
Tại thôn Pa Ooi, bà con luôn biết ơn và hay nhắc đến chuyện già làng Ghêm đưa nước sạch về với thôn, bản. Hiện nay, hàng chục hộ dân trong thôn cùng với hơn 300 học sinh của trường tiểu học và THCS đóng chân trên địa bàn đều có nước sạch để dùng. Đây chính là công trình tâm huyết của già Ghêm. Trước đây, để có nước dùng, bà con phải vất vả đi bộ hàng cây số gánh nước suối, năm 2001 già Ghêm quyết định bán bò, heo, cộng với số tiền lương hưu hàng tháng của mình mua hàng ngàn mét đường ống để dẫn nguồn nước suối về thôn. Cảm động trước tấm lòng của già làng, bà con trong thôn đã bảo nhau góp tiền đề xây bể nước sinh hoạt cộng đồng ngay giữa thôn.
Già làng Ghêm cũng là người đi đầu trong phong trào xây dựng gia đình, thôn bản văn hóa; đẩy lùi các hủ tục lạc hậu trong cưới xin, ma chay. Trước đây, ở xã La Êê, bà con thường dựng vợ gả chồng cho con cái từ rất sớm, cho phép lấy nhau cận huyết thống và thách cưới rất to, nay những hủ tục này không còn nữa. Nhờ sự vận động kiên trì của chính quyền xã và uy tín của già Ghêm, đến nay tất cả thôn, bản ở La Êê đều thành lập được các câu lạc bộ phòng chống tảo hôn và không sinh con thứ 3. Ông Zơ Râm Huấn - Chủ tịch UBND xã La Êê cho biết: “Xã biên giới La Êê được Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang trong kháng chiến chống Mỹ, trong truyền thống vẻ vang đó có sự đóng góp rất lớn của già Ghêm. Nay, tuy đã thôi tham gia công tác xã hội nhưng tiếng nói của ông rất được bà con trong xã tin tưởng. Già Ghêm cũng là cầu nối để xã La Êê kết nghĩa với các xã vùng biên của nước bạn Lào, xây dựng tuyến biên giới qua địa bàn xã trở thành tuyến biên giới mẫu mực”.